Papiery komercyjne

Oceń tę pracę

W czasie kryzysu przedsiębiorstwa starają się ograniczać wydatki. Większe firmy mogą zmniejszyć koszty finansowania emitując papiery komercyjne zamiast zaciągać kredyty bankowe.

Co to są papiery komercyjne?

Papiery komercyjne to krótkoterminowe papiery dłużne, emitowane głównie przez przedsiębiorstwa, ale także banki i samorządy w ramach umowy programowej, zawieranej z agentem emisji, którym z reguły jest bank. Papiery te bywają również określane jako KPD (krótkoterminowe papiery dłużne) lub KWIT-y. Celem emisji jest dostarczenie ich emitentom taniego finansowania krótkoterminowego. Emisje papierów komercyjnych są organizowane i przeprowadzane w imieniu i na rzecz emitenta przez agenta emisji. Są one kierowane do nabywców instytucjonalnych, stąd wysokie nominały tych papierów, wynoszące z reguły 100 tys. zł lub więcej. Krąg nabywców papierów komercyjnych stanowią głównie banki, przedsiębiorstwa produkcyjne i handlowe, firmy ubezpieczeniowe, fundusze powiernicze, Narodowe Fundusze Inwestycyjne i firmy zagraniczne. Zadłużenie emitentów z tytułu emisji papierów komercyjnych w styczniu br. wyniosło w skali kraju 12,6 mld zł. Według stanu na koniec ubiegłego roku aktywne programy emisji miało 309 podmiotów.

Oprocentowanie papierów komercyjnych, wynikające z dyskonta, jest powiązane ze stopą WIBOR lub ze stopą procentową obowiązującą na rynku międzybankowym. Papiery te są sprzedawane w transzach, których terminy zapadalności wahają się od 7 do 364 dni. Terminy zapadalności poszczególnych transz są ściśle dostosowywane do potrzeb emitenta. Co więcej, możliwe jest odnawianie zapadających transz, tzw. „rolowanie”, co w praktyce umożliwia wykorzystanie tych papierów jako średnio lub długoterminowego źródła finansowania. Z tej możliwości korzysta większość emitentów.

Rodzaje papierów komercyjnych

Rynek papierów komercyjnych powstał oddolnie, w wyniku zapotrzebowania ze strony rynku, dlatego nie ma aktu prawnego, który w sposób całościowy i jednolity regulowałby emisję i obrót papierami komercyjnymi przedsiębiorstw. Emitenci papierów komercyjnych opierają swoje emisje na czterech różnych podstawach prawnych: Kodeksie Cywilnym, prawie wekslowym, ustawie o obligacjach oraz prawie bankowym.

Warunki jakie muszą być spełnione dla dokonania emisji papierów komercyjnych

Emitenci papierów komercyjnych powinni być podmiotami o określonej wiarygodności kredytowej oraz powinni zapewnić odpowiednią wielkość emisji. Powinna ona wynosić co najmniej 5-10 mln zł, ale lepiej, żeby była jeszcze wyższa, np. 20 do 50 mln zł. Im większa wartość programu emisji tym niższe koszty pozyskania środków.

Strona techniczna procesu przygotowania i realizacji emisji

Po znalezieniu potencjalnego emitenta dochodzi do zawarcia wstępnego porozumienia. Na podstawie kryteriów sformułowanych przez agenta emisji, potencjalny emitent dostarcza informacje, w oparciu o które agent sporządza memorandum informacyjne i dokonuje oceny wiarygodności kredytowej emitenta. Zawarte w memorandum informacje umożliwiają również dokonanie takiej oceny potencjalnym inwestorom. Memorandum informacyjne zawiera:

  • warunki programu emisji (emitent, agent emisji, cel emisji, kwota programu emisji, okres zapadalności, forma prawna papieru komercyjnego, ewentualne poręczenia itd.)
  • informacje o emitencie (forma prawna i struktura kapitałowa, zakres działalności emitenta, analiza sprzedaży, analiza szans i zagrożeń w działalności emitenta, strategia i polityka inwestycyjna, perspektywy rozwoju itd.)
  • dane finansowe (bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych).

Następnie agent emisji opracowuje warunki programu, po czym następuje zawarcie umowy programowej, regulującej wszystkie istotne zagadnienia związane z procesem emisji. Umowa programowa jest zawierana z reguły na okres 2-3 lat, w którym maksymalny poziom zadłużenia przedsiębiorstwa z tytułu wyemitowanych papierów nie może przekroczyć określonego limitu. Emitent może uzyskać poręczenie dla swojej emisji ze strony trzeciego podmiotu.

Z kolei agent emisji, za dodatkową opłatą, może przyjąć rolę subemitenta emisji, tzn. zobowiązać się do uplasowania na rynku wyemitowanych przez emitenta transz. Nie oznacza to jednak, że agent przyjmuje odpowiedzialność finansową za zobowiązania emitenta. Następnie agent oferuje papiery grupie wyselekcjonowanych przez siebie inwestorów. Oferta ma charakter niepubliczny. Kolejnym etapem jest uplasowanie emisji na rynku. Cały ten proces trwa około dwóch tygodni. Kolejne transze są uruchamiane po powiadomieniu agenta o zamiarze wyemitowania następnej transzy, ustaleniu warunków emisji i uplasowaniu jej na rynku przez bank. Pozyskanie środków w ramach już uruchomionego programu, w postaci kolejnej transzy, jest możliwe w ciągu około 2 dni.

Koszty związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem programu emisji

Emitent ponosi koszty przygotowania programu emisji oraz koszty proporcjonalne do wysokości zaciągniętych zobowiązań. Oprócz dyskonta jest to prowizja banku za przygotowanie programu emisji (płatna jednorazowo za cały okres trwania programu) oraz prowizja banku za plasowanie emisji.

Korzyści wynikające z emisji papierów komercyjnych:

  • koszty pozyskania kapitału są niższe niż w przypadku kredytu bankowego (zob. Tabela 1)
  • możliwe jest szybkie pozyskanie środków, zwłaszcza w przypadku uruchamiania kolejnych transz
  • możliwe jest pozyskiwanie dowolnie dużych kwot, bez konieczności uwzględniania ograniczeń wynikających z limitów nałożonych na banki przez przepisy o koncentracji kredytów
  • nie potrzeba przedstawiać zabezpieczenia
  • wielkości emisji i terminy zapadalności poszczególnych transz są dostosowane do bieżących potrzeb emitenta
  • emisja papierów komercyjnych umożliwia zaistnienie emitenta na rynku finansowym, co zwiększa jego wiarygodność i ułatwia ewentualne późniejsze wprowadzenie akcji na giełdę.

Wady:

  • w przypadku podmiotów nie notowanych na giełdzie występuje konieczność ujawnienia danych finansowych szerszemu gronu inwestorów
  • emisja papierów komercyjnych to możliwość dostępna jedynie dla dużych przedsiębiorstw, małe firmy są skazane na inne źródła finansowania, przede wszystkim na kredyt bankowy

Korzyści dla inwestorów:

  • stopa zwrotu wyższa niż w przypadku inwestycji w bony skarbowe lub depozyty bankowe

Wady:

  • wysoki poziom ryzyka
  • słaba płynność rynku wtórnego i wysoki koszt utrzymania płynności

Tabela 1. Papiery komercyjne w relacji do innych instrumentów rynku pieniężnego według stanu na 19 kwietnia 2002 r.

Instrument finansowy Oprocentowanie
Bony skarbowe, 28 dni do wykupu, rynek wtórny, średnio 9,68
Papiery komercyjne, 25-31 dni do wykupu, rynek wtórny, kurs kupna
Min.-max. 10,10-12,60
Średnio 10,92
Kredyty na cele gospodarcze – podstawowe oprocentowanie średnio w 20 największych bankach 14,73
Lokaty terminowe 1-miesięczne średnio w 20 bankach 6,65

Źródło: Opracowanie własne na podstawie komunikatów prasowych opublikowanych w dzienniku „Rzeczpospolita” z dnia 22-23 kwietnia 2002 r.

Marek Nowak

Dodaj komentarz